Karta graficzna GeForce RTX 5090 – test wydajności i czy warto kupić?

Najnowsza karta graficzna NVIDIA GeForce RTX 5090, oparta na architekturze Blackwell, stanowi obecnie szczyt konsumenckiej hierarchii GPU, oferując 21 760 rdzeni CUDA i 32 GB pamięci GDDR7. Niezależne testy pokazują przyrost wydajności rzędu 24–35 procent względem RTX 4090 (w zależności od obciążenia i ustawień), ale towarzyszą temu wyzwania: TGP do 575 W, problemy z przegrzewaniem złączy zasilających oraz ceny w Polsce przekraczające 13 tys. zł mimo MSRP ok. 9 100 zł. Niniejsza analiza skupia się na realnej wydajności, kwestiach energetycznych i bezpieczeństwie, a także opłacalności zakupu w różnych scenariuszach.

Architektura Blackwell i specyfikacja techniczna

RTX 5090 korzysta z architektury Blackwell, będącej skokiem względem Ada Lovelace. Układ zawiera ~92 mld tranzystorów i 21 760 rdzeni CUDA (vs 16 384 w RTX 4090), do tego 680 jednostek teksturujących, 176 ROP, 170 rdzeni RT 4. gen. oraz 680 rdzeni Tensor 5. gen. Pamięć to 32 GB GDDR7 ze szyną 512-bit i przepustowością 1 792 GB/s (vs 1 020 GB/s w RTX 4090). To największy skok przepustowości VRAM w historii konsumenckich kart NVIDII.

Taktowanie bazowe wynosi 2 010 MHz, a boost 2 410 MHz, nieco niżej niż w RTX 4090 (2 235/2 520 MHz). Wynika to z priorytetu gęstości rdzeni i efektywności procesu TSMC 5N. Wprowadzono PCIe 5.0 x16 (z minimalnym wpływem na gry). TGP wzrósł do 575 W względem 450 W w RTX 4090.

Dla łatwiejszego porównania kluczowych parametrów obu generacji:

Model	Architektura	Rdzenie CUDA	VRAM	Szyna	Przepustowość	Boost	TGP
GeForce RTX 5090	Blackwell	21 760	32 GB GDDR7	512-bit	1 792 GB/s	2 410 MHz	575 W
GeForce RTX 4090	Ada Lovelace	16 384	24 GB GDDR6X	384-bit	1 020 GB/s	2 520 MHz	450 W

Wydajność w grach i scenariuszach rzeczywistych

Niezależne pomiary wskazują na stabilny, lecz nie „rewolucyjny” skok. Uśredniona przewaga ~30 procent nad RTX 4090 jest uzasadniona danymi z wielu źródeł i koreluje ze wzrostem liczby rdzeni oraz poboru mocy. Oto skrót z kluczowych publikacji:

• Hardware Unboxed – ok. +27% w 4K bez FG;
• ComputerBase – +24% w rasteryzacji i +22% z RT;
• TechPowerUp – do +35% w rasteryzacji (spadek do ~32% z RT);
• Guru3D / Techtesters – typowo 25–30% w 4K.

W grach AAA w 4K z maksymalnymi ustawieniami RTX 5090 zapewnia bardzo wysoką płynność. Cyberpunk 2077 z pełnym RT utrzymuje ~60 FPS w 4K przy wsparciu DLSS, co jest istotnym krokiem względem poprzedniej generacji. W Alan Wake 2 z RT wzrost to zwykle ~25% i nie zawsze gwarantuje 60 FPS bez DLSS. Kultura pracy pozostaje wzorowa: temperatury poniżej 70°C, ~1 300 RPM i ~36 dBA w testowanych konstrukcjach.

Pobór energii, temperatury i problemy zasilania

Jednym z największych wyzwań jest drastycznie wysoki pobór energii. Oficjalny TGP 575 W to ~28% więcej niż w RTX 4090, a w praktyce pod pełnym obciążeniem karta często konsumuje 530–570 W. Relacja wydajność/pobór energii wypada podobnie jak w poprzedniej generacji (a miejscami gorzej) – ~30% więcej rdzeni, ~30% więcej energii i ~30% więcej FPS.

Co realnie oznacza TGP 575 W w typowym PC dla użytkownika końcowego:

• konieczność zastosowania zasilacza wysokiej klasy o mocy 1000–1200 W,
• wymóg bardzo dobrego przepływu powietrza i obudowy o dużej kubaturze,
• większe obciążenie pętli zasilania płyty głównej i sekcji VRM,
• wyższą temperaturę otoczenia w obudowie wpływającą na CPU i SSD,
• częstszy throttling przy ciasnych, gorzej wentylowanych konfiguracjach.

Szczególnie niepokoi kwestia przegrzewających się złączy 12VHPWR. Pomiary termowizyjne (m.in. Hardware Luxx) pokazały temperatury przewodów po stronie PSU przekraczające 150°C, a niezależne badania (der8auer) wskazały na nierówny rozkład obciążenia – jedna z linii 12 V potrafiła przenosić ~22 A. Odnotowano przypadki topienia przewodów nawet przy poprawnym montażu i zasilaczach renomowanych marek. Do czasu jednoznacznego rozwiązania problemu zalecane są następujące środki ostrożności:

• zasilacz 1000–1200 W z certyfikatem 80 PLUS Gold/Platinum i dedykowanym, krótkim kablem 12VHPWR/12V-2×6;
• brak zagięć przy wtyku i możliwie prosty przebieg przewodu;
• regularna kontrola temperatur okolic złącza pod obciążeniem;
• undervolting lub power limit, gdy nie potrzeba absolutnego maksimum mocy.

DLSS 4, Multi Frame Generation i zaawansowane technologie

NVIDIA promuje serię RTX 50 poprzez DLSS 4 i Multi Frame Generation. Według firmy DLSS 4 może wygenerować do trzech dodatkowych klatek na każdą wyrenderowaną, a algorytmy AI tworzą 15 z 16 pikseli. W praktyce np. w Cyberpunk 2077 (RT, 4K) RTX 5090 z DLSS 4 osiąga ok. 240 FPS, podczas gdy bez DLSS jest to ~30 FPS.

Niezależne testy wskazują, że Multi Frame Generation nie jest panaceum – przy ustawieniach 3× i 4× artefakty stają się częściej zauważalne, a dodatkowe opóźnienie może szkodzić w tytułach e-sportowych. Plusem nowej generacji są rdzenie RT 4. gen. (dokładniejsze śledzenie promieni) i Tensory 5. gen. z FP4, co podnosi wydajność zadań AI.

Cena, dostępność i opłacalność

MSRP RTX 5090 to 1 999 USD (w Polsce ok. 10 299 zł), ale rzeczywiste ceny są wyższe. Edycja Founders jest limitowana, a konstrukcje AIB (ASUS, MSI, Gigabyte) zwykle kosztują 13 000–15 000 zł, a topowe układy chłodzenia wodnego przekraczają 14 000 zł. W listopadzie 2025 średnia w polskich sklepach to ok. 13 253 zł, z ofertami od 9 989 zł (często bez dostępności) do 15 000–20 000 zł.

NVIDIA dwukrotnie obniżyła ceny (marzec i sierpień 2025), redukując MSRP z 9 599 zł do 9 100 zł. To sygnał presji konkurencyjnej i niższego popytu. Dla posiadaczy RTX 4090 upgrade jest trudny do obrony ekonomicznie – przyrost 25–30% rzadko usprawiedliwia 40–50% premii cenowej oraz wyższe zużycie energii.

Kiedy zakup RTX 5090 ma sens:

• profesjonalne projekty AI, wideo 8K i renderingi 3D w krótkich terminach,
• gry 4K z pełnym RT i akceptacją DLSS 4/MFG dla maksymalnej płynności,
• konfiguracje entuzjastyczne „bez kompromisów” i chęć posiadania najwydajniejszego GPU.

Wyzwania dostępności i logistyki

Pomimo premiery na początku 2025 roku, dostawy były ograniczane przez złożoność produkcji i popyt. Skutkiem były podwyżki cen, przedsprzedaże i niepewne terminy realizacji. Sytuacja stopniowo się poprawia, lecz realna dostępność w cenach bliskich MSRP bywa nadal problematyczna.

Zastosowania profesjonalne i potencjał dla twórców

Dla profesjonalistów RTX 5090 ma solidne atuty: ~60% szybszy eksport wideo vs RTX 4090, większa przepustowość pamięci oraz lepsza akceleracja AI dzięki Tensor 5. gen. z FP4. W DaVinci Resolve karta dekoduje do 8K/75 kl./s, co ułatwia montaż wielokamerowy bez proxy.

Gdzie zyski są najbardziej odczuwalne:

• montaż i eksport wideo (DaVinci Resolve, Premiere Pro, NVENC AV1/HEVC),
• upscaling i rekonstrukcja obrazu (Topaz Video AI Pro: Gaia/Artemis),
• rendering 3D (Blender, silniki oparte o CUDA),
• lokalne inferencje modeli generatywnych (Flux, LTX Video) bez chmury.

Porównanie konkurencyjne i alternatywy

Na rynku znajdziemy sensowne alternatywy, zależnie od potrzeb i budżetu:

• RTX 5080 – ok. 8% niższa wydajność od 5090 przy TGP 360 W i znacząco niższej cenie;
• AMD Radeon RX 9070 XT – atrakcyjny stosunek cena/wydajność w rasteryzacji, lecz słabszy RT niż NVIDIA;
• GeForce RTX 4090 – wciąż niezwykle szybki, często tańszy, z lepszym bilansem mocy do wydajności;
• NVIDIA L40S / H100 – akceleratory serwerowe do ekstremalnych zadań pro, poza segmentem konsumenckim.

Długoterminowe rozważania dotyczące wartości

Pełny potencjał RTX 5090 w grach może ujawniać się dopiero wraz z kolejnymi generacjami CPU. Nawet topowe procesory (np. Ryzen 7 9800X3D, Core Ultra 285K) nie zawsze uwalniają całą moc w 4K, a RTX 4090 już bywał ograniczany przez CPU. W zastosowaniach pro opcją może być RTX Pro 6000 Blackwell przy ekstremalnych obciążeniach (więcej rdzeni, do 96 GB VRAM), jeśli projekt wymaga większych zasobów pamięci niż oferuje RTX 5090.